Komu należy powierzyć wdrażanie ESG w firmie?
Autor: Marcin Obroniecki
Inspiracją do poniższego wpisu są rozmowy z naszymi klientami, którzy niejednokrotnie, w ramach planowania świadczenia przez nas usług, do kontaktu i koordynacji działań wdrażających ESG typowali na początku osoby zajmujące bardzo różne stanowiska – od BHP po public relations.
Poniżej postaram się odpowiedzieć na pytanie o to, kto dokładnie powinien przede wszystkim odpowiadać za wdrażanie ESG w strukturze firmy?
Spis treści
Z tego wpisu dowiesz się:
- Co dyrektywa CSRD zmienia z punktu widzenia raportowania zrównoważonego rozwoju?
- Czemu do tej pory nie zawsze za koordynację przygotowania raportów ESG nie byli odpowiedzialni specjaliści w tej dziedzinie?
- Kto zgodnie z CSRD powinien być odpowiedzialny za przygotowanie raportu ESG?
- Które jednostki w firmie powinny uczestniczyć w procesie tworzenia sprawozdania ESG?
Dotychczasowe „raporty ESG” nie wynikały z regulacji unijnych…
Na początku warto zauważyć, że zgodnie z harmonogramem zawartym w dyrektywie CSRD (przeczytaj nasz artykuł o tym, kto i kiedy będzie miał obowiązek sporządzić raport ESG?) pierwsze sprawozdania zrównoważonego rozwoju (raporty ESG) pojawią się w 2025 roku. Obowiązek ich publikacji będzie jak na razie dotyczyć dużych firm notowanych na giełdzie. Oznacza to, że wszystkie „raporty ESG” opublikowane przed tą datą nie były sporządzone w oparciu o standardy raportowania ESRS i bazowały na różnych regulacjach – a przez to generalnie miały charakter niejednolity.
…czym innym są raporty niefinansowe wynikające z dyrektywy NFRD…
Wyjątkiem są sprawozdania niefinansowe, które były obowiązkowe i wynikające z dyrektywy NFRD – a dokładnie, zgodnie z terminologią art. 49b ustawy o rachunkowości, oświadczenia na temat informacji niefinansowych. Zgodnie bowiem z dyrektywą NFRD obowiązek publikacji raportu niefinansowego dotyczył jednak jedynie największych firm, a nie, tak jak docelowo to ustala dyrektywa CSRD, również części małych i średnich przedsiębiorstw. Ponadto, dyrektywa NFRD nie wymagała:
- tak szczegółowych raportowanych danych, jak tego wymaga dyrektywa CSRD;
- przyjęcia konkretnego, obowiązkowego standardu raportowania (tak, jak to CSRD wymaga stosowania standardu raportowania ESRS).
Za koordynację „raportów ESG” do tej pory odpowiadały osoby na bardzo różnych stanowiskach
Zatem jeżeli jakaś firma do tej pory publikowała „raport ESG”, którego obowiązek nie wynikał z dyrektywy NFRD, tylko z dobrowolnej decyzji to taki „raport ESG” nie był poddany wymogom regulacyjnym i nie wiązał się z odpowiedzialnością taką, jak raporty niefinansowe lub przyszłe, wynikające z dyrektywy CSRD, sprawozdania zrównoważonego rozwoju.
Dlatego po części z powyższego wynika to, że do tej pory osobami odpowiedzialnymi w strukturach firm za koordynację działań i przygotowanie sprawozdań ESG były osoby na bardzo różnych stanowiskach, czasem na stanowiskach związanych z CSR (będący niewątpliwie obszarem związanym z ESG ale znacznie od niego węższym) lub na przykład osoby odpowiedzialne za PR, marketing – czyli często zupełnie nie związane ze sprawozdawczością… A czemu może być to problematyczne?
Dyrektywa CSRD i odpowiedzialność za prawidłowe sporządzenie raportu ESG – kto powinien koordynować przygotowania raportu ESG w firmie?
Jak to już zostało wyżej wskazane, sprawozdanie zrównoważonego rozwoju będzie tak naprawdę jedną z części sprawozdania z działalności. Ustawa o rachunkowości (art. 4a) już obecnie wprost zwraca uwagę na konieczność dbania przez zarząd firmy o prawidłowe sporządzenie sprawozdania z działalności. Według projektu implementacji dyrektywy zarząd firmy ma być również odpowiedzialny za prawidłowe przygotowanie sprawozdania ESG.
Dodatkowo, zgodnie z planowaną, w związku z implementacją dyrektywy CSRD, zmianą ustawy o rachunkowości w art. 63r ust. 2 pkt 2, w sprawozdaniu zrównoważonego rozwoju należy umieścić „opis roli kierownika jednostki oraz członków rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostkę w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju oraz ich wiedzy eksperckiej i umiejętności związanych z wypełnianiem tej roli lub dostęp kierownika jednostki oraz członków rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostkę do takiej wiedzy eksperckiej i umiejętności”.
W świetle powyższego można zatem powiedzieć, że tak samo, jak za sprawozdanie finansowe powinien być odpowiedzialny członek zarządu ds. finansów / dyrektor finansowy, za sprawozdanie zrównoważonego rozwoju powinien być odpowiedzialny specjalista z zakresu ESG (taki wymóg narzucają standardy ESRS poprzez konieczność wskazania wprost, kto z zarządu jest odpowiedzialny za ESG).
„Tak samo, jak za sprawozdanie finansowe powinien być odpowiedzialny członek zarządu ds. finansów / dyrektor finansowy, za sprawozdanie zrównoważonego rozwoju powinien być odpowiedzialny specjalista z zakresu ESG”.
Kto w firmie powinien być zaangażowany w przygotowanie raportu ESG?
Oczywiście raport ESG jest dokumentem dotyczącym na tyle szerokiego spektrum działalności firmy, że nie tylko jedna jednostka organizacyjna powinna być zaangażowana w jego przygotowanie. Z technicznego punktu widzenia wręcz nie może tak być. Żeby bowiem raport był kompletny i zgodny z wymogami CSRD, dane i wkład muszą pochodzić z wielu różnych departamentów.
Na przykład, departament zarządzający kwestiami kadrowymi odpowiada za przekazanie danych i analiz dotyczących warunków pracy i polityki różnorodności, departamenty szeroko pojętej administracji zaś na przykład dane o zużyciu energii lub korzystaniu z pojazdów, departamenty zakupów za informacje dotyczące dostawców, departament sprzedaży za informacje dotyczące odbiorców, itd…. Współpraca tych i innych działów jest kluczowa, aby rzetelnie przedstawić całościowy obraz działań firmy w obszarze ESG.
Podsumowanie
Do tej pory publikacja raportów ESG była – co do zasady – przeważnie działaniem o charakterze PRowym (wyraźnie należy oczywiście je odróżnić od raportów niefinansowych wynikających z dyrektywy NFRD). Dlatego firmy często powierzały koordynację ich przygotowania osobom na różnych stanowiskach, niekoniecznie mających dużą wiedzę i kompetencje z zakresu raportowania zrównoważonego rozwoju.
W 2025 roku pojawią się jednak pierwsze raporty ESG, wynikające już nie z dobrowolnej decyzji ale z obowiązków nakładanych przez dyrektywę CSRD. W tym przypadku, jak zostało wskazane wyżej, standardy raportowania ESRS wprowadzają już konieczność przypisania odpowiedzialności za ESG konkretnemu członkowi zarządu. Zmieniana ustawa o rachunkowości z kolei prawdopodobnie również przypisze odpowiedzialność zarządu za właściwe raportowanie ESG, wraz z koniecznością wskazania tego w sprawozdaniu zrównoważonego rozwoju.
Dlatego tak samo, jak za sporządzenie sprawozdania finansowego odpowiedzialny jest członek zarządu ds. finansów / dyrektor finansowy, za raport ESG powinien być odpowiedzialny ktoś, kto posiada wiedzę z zakresu ESG, przy jednoczesnej bardzo aktywnej współpracy (w zakresie generowania, gromadzenia i przekazywania właściwych danych) innych kluczowych jednostek organizacyjnych firmy.
