Jak biegły rewident ocenia uproszczenia w rachunkowości zastosowane przez jednostkę?
Autor: Agnieszka Baklarz
W poprzednim wpisie z naszego cyklu dotyczącego uproszczeń analizowaliśmy, jak uniknąć sytuacji, w której dane uproszczenia skutkuje zniekształceniem sprawozdania finansowego.
Ponieważ celem badania sprawozdania finansowego jest zwiększenie zaufania do danych w nim zawartych, po przekroczeniu określonych limitów pojawia się obowiązek jego przeprowadzenia. Biegły rewident wydaje w jego rezultacie opinię, w której potwierdza czy sprawozdanie zostało sporządzone zgodnie z obowiązującymi ramami sprawozdawczości i czy jest wolne od istotnych błędów.
Spis treści
Z tego wpisu dowiesz się m.in.:
- Kiedy można oczekiwać, że biegły rewident zgodzi się z decyzją zarządu dotyczącą stosowanych uproszczeń?
- W jakich przypadkach audytor może uznać, że uproszczenie wpływa istotnie na sprawozdanie finansowe?
- Jak audytor postępuje w przypadku uproszczeń ograniczających informacje i kiedy dodaje dodatkowe komentarze?
- Jakie są sposoby na to, aby przy stosowaniu uproszczeń uzyskać pozytywną opinię z badania sprawozdania finansowego?
Wariant idealny – kiedy biegły rewident potwierdza, że uproszczenie nie wypaczyło danych…
Dla przypomnienia przytoczmy, że zasady formułowanie opinii z badania są określone przez krajowe standardy badania. Mówią one, że biegły rewident po przeprowadzeniu procedur wydaje w sprawozdaniu z badania opinię stwierdzającą, czy finansowe przedstawienie jest prawidłowe i rzetelne.
W samej opinii standardowo nie wymienia się zastosowanych uproszczeń. Oczywiście najlepiej jest, gdy w efekcie badania audytor w pełni zgadza się z zarządem, że uproszczenia nie wypaczyły danych, i nie czuje potrzeby zwracania na nie uwagi odbiorców raportu.
Co jednak, jeśli audytor uzna, że któreś uproszczenie było niewłaściwe lub wpływa istotnie na obraz sprawozdania?
Co, kiedy biegły rewident uzna, że uproszczenie miało istotny wpływ na kształt sprawozdania…?
W sytuacji, gdy biegły rewident nie zgadza się z decyzją zarządu dot. uproszczenia, mogą nastąpić dwa działania:
- Korekta sprawozdania albo modyfikacja opinii. Biegły rewident dąży zwykle do tego pierwszego – w trakcie badania, przed wydaniem opinii, komunikowane są zidentyfikowane zniekształcenia i biegły rewident wnioskuje o wprowadzenie korekt przez jednostkę. Jeżeli więc uproszczenie spowodowało np. pominięcie istotnego zobowiązania, audytor najpierw poprosi kierownictwo o ujęcie go w sprawozdaniu (czyli de facto wycofanie się z uproszczenia dla dobra rzetelności).
- Dopiero gdy zarząd odmawia korekty, audytor rozważa wydanie opinii z zastrzeżeniem lub nawet negatywnej – w zależności od wagi problemu. Zgodnie z KSB 705 (standardem badania dotyczącym modyfikacji opinii), istotne i rozległe zniekształcenie skutkuje opinią negatywną albo odmową wyrażenia opinii, natomiast istotne ale odosobnione – opinią z zastrzeżeniem.
Przykładowo, jeśli sprawozdanie nie zawierało informacji wymaganych prawem, bo jednostka uznała je za nieistotne (np. brak ujawnienia istotnej umowy leasingu w informacji dodatkowej), audytor może uznać to za niezgodność z ramami sprawozdawczymi. Wówczas może on w opinni zawrzeć zastrzeżenie, że nota nie została przedstawiona, co wpływa na pełny obraz sprawozdania.
Uproszczenia a ograniczenie informacji – jakie będzie podejście audytora?
Warto zaznaczyć, że niektóre uproszczenia wiążą się z ograniczeniem informacji (np. jednostka mikro nie podaje pełnej informacji dodatkowej). W takich przypadkach biegły rewident nie formułuje zastrzeżenia, o ile jednostka działa w ramach przewidzianych prawem – to po prostu oznacza, że przyjął on ramy sprawozdawczości właściwe dla jednostki mikro i według tych ram ocenia kompletność sprawozdania. Jednak audytor może w swoim sprawozdaniu z badania dodać komentarze dodatkowe.
Przykładowo, jeśli pewne uproszczenie jest nietypowe lub wymaga zwrócenia uwagi odbiorcy, biegły może zamieścić objaśnienie danej kwestii (tzw. paragraf Emphasis of Matter). Tak dzieje się pod warunkiem, że nie jest to zniekształcenie, a jedynie istotna dla zrozumienia sprawozdania okoliczność. Można sobie wyobrazić, że audytor pisze: “Zwracamy uwagę, że spółka stosuje uproszczenie polegające na grupowaniu kosztów produkcji – jak opisano w nocie X – co nie wpływa negatywnie na rzetelność sprawozdania, jednak stanowi odstępstwo od powszechnej praktyki. Nasza opinia nie jest zmodyfikowana w tym zakresie.” Taka wzmianka nie jest błędem dla firmy – raczej sygnałem dla czytelników, że pewien aspekt został ujęty w sposób szczególny.
Podsumowanie – jak uzyskać pozytywną opinię z audytu przy stosowaniu uproszczeń w rachunkowości?
Podsumowując, biegły rewident oczekuje, by sprawozdanie – mimo przyjętych uproszczeń – było zgodne z przepisami ustawy o rachunkowości i prawidłową polityką. Audytor weryfikuje poprawność zastosowania regulacji ustawy i przyjętych zasad rachunkowości. Jeżeli uproszczenia są w tych zasadach jasno opisane i mieszczą się w granicach prawa oraz istotności, nie wpłyną one negatywnie na opinię. Natomiast gdy uproszczenia powodują odchylenia od wymogów (np. brak wymaganej wyceny aktywów, pominięcie ważnej informacji) – audytor zapewne potraktuje to jak błąd do korekty.
Ostateczna opinia biegłego będzie więc pozytywna tylko wtedy, gdy wszelkie uproszczenia są odpowiednio uzasadnione i nie zniekształcają obrazu jednostki. W przeciwnym wypadku, jednostka ryzykuje zastrzeżenie lub negatywną ocenę w raporcie z badania. Taka sytuacja może istotnie podważyć zaufanie do jej sprawozdania finansowego.