Jakie będą konsekwencje zmian ustawowych dla działów księgowości i samych firm?
Autor: Paulina Markowska
W lipcu 2024 r. upłynął termin na implementację dyrektywy CSRD. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw, implementujący tę dyrektywę do polskiego prawa, w październiku został przekazany do rozpatrzenia przez Sejm. Wszystko wskazuje wiec na to, że już wkrótce w odniesieniu do sprawozdania finansowego za 2024 rok zaczną obowiązywać nowe przepisy.
Mimo, że zmiany zawarte w tym projekcie ustawy dotyczą głównie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju, która jest tematem nowym i szeroko komentowanym, warto zwrócić uwagę na proponowane zmiany do ustawy o rachunkowości dotyczące przychodów, ponieważ nowe przepisy zmienią układ rachunku zysków i strat. Przyjrzyjmy się więc konsekwencjom tych zmian dla działów księgowości i samych firm.
Spis treści
Z tego wpisu dowiesz się:
- co dokładnie zmienia projekt ustawy implementującej dyrektywę CSRD w zakresie przychodów i kosztów ze sprzedaży materiałów?
- Jak należy dostosować firmę do tych zmian?
- Jak zapewnić porównywalność danych wymaganą przez ustawę o rachunkowości?
- Jakie będą konsekwencje zmiany prezentacji przychodów i kosztów ze sprzedaży materiałów?
- Dlaczego dostosowywanie się do projektowanych zmian ustawowych może być trudne?
Zmiana prezentacji przychodów i kosztów ze sprzedaży materiałów
Dotychczas przychody i koszty ze sprzedaży materiałów były prezentowane jako element działalności podstawowej. Po zmianach zostaną one przeniesione do pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych. Pomimo, że takie podejście wydaje się słuszne, gdyż teoretycznie sprzedaż materiałów powinna być okazjonalna (choć w niektórych modelach biznesowych dzieje się faktycznie inaczej) i to źródło przychodów rzadko było istotną częścią przychodów, konsekwencje zmiany prezentacji mogą być istotne.
Konieczne dostosowanie polityki rachunkowości i systemów informatycznych do zmian ustawy
Ze względu na wskazany w projekcie ustawie okres zastosowania zmian (czyli w odniesieniu do całego roku 2024) konieczne będzie zmienienie polityki rachunkowości już w tym roku. Firmy będą musiały dostosować swoje polityki rachunkowości, by formalnie uwzględniały nowe wytyczne dotyczące klasyfikacji przychodów i kosztów związanych ze sprzedażą materiałów jako pozostałe przychody i koszty operacyjne, a nie przychody z działalności podstawowej.
Dostosowania będą wymagały również systemy księgowe, sprawozdawczość finansowa i raporty zarządcze. W większości systemów klasy ERP oznacza to znaczną przebudowę parametryzacji. Przebudowę, która jednak zacznie działać dopiero od momentu zmiany tych parametrów. Czyli dla wcześniej zaksięgowanych okresów przeksięgowań będzie trzeba dokonać ręcznie.
Jak zapewnić porównywalość danych po zmianach?
Ustawa o rachunkowości wskazuje konieczność przekształcenia danych za poprzednie okresy w celu zapewnienia porównywalności. Zgodnie z Krajowym Standardem Rachunkowości 7 pkt 3.11 należałoby w tym przypadku wykonać pełne podejście retrospektywne, czyli przekształcić również dane sprawozdawcze za rok ubiegły (czyli za rok 2023).
Będzie to wymagało dodatkowych ujawnień w sprawozdaniu finansowym i prezentacji przekształconych danych za poprzedni okres poprzez wstawienie dodatkowej kolumny z okresem przekształconym. Porównywanie bieżących danych z wcześniejszymi będzie więc wymagało ostrożności.
Jakie będą konsekwencje zmiany prezentacji przychodów i kosztów ze sprzedaży materiałów?
Wpływ na analizę wyników finansowych
Przychody ze sprzedaży są jednym z kluczowych wskaźników finansowych, stosowanych do obliczania wielu wskaźników i oceny efektywności firmy. I dlatego przeniesienie wyniku ze sprzedaży materiałów z działalności podstawowej do działalności pozostałej będzie miało znaczenie dla inwestorów i innych interesariuszy analizujących kondycję finansową firmy.
Wpływ na praktykę biznesową – przykład zapisów umownych
Częstą praktyką w umowach kredytowych, leasingowych czy faktoringowych są tzw. kowenanty, czyli zobowiązanie dłużnika do utrzymania wybranych wskaźników finansowych na określonym poziomie. W związku ze zmianą prezentacyjną przychodów ze sprzedaży materiałów, niektóre wskaźniki mogą ulec zmianie. Konieczny jest monitoring umownych wskaźników, a może nawet konieczność renegocjacji zapisów umownych. Bo konsekwencje załamania kowenantów mogą powodować wzrost kosztów finansowania lub nawet wypowiedzenie finansowania.
Podsumowanie – czego mogą spodziewać się księgowi oraz biegli rewidenci?
Zmiany w prezentacji przychodów i kosztów ze sprzedaży materiałów nakładają na firmy obowiązek dostosowania się. Sytuację komplikuje fakt, że opieramy się jak na razie tylko na projekcie ustawy. Choć można zakładać, że w tym zakresie nie będzie już dalszych zmian legislacyjnych, trudno polegać tylko na projekcie przy tak istotnych operacjach jak modyfikacje systemów księgowych i procedur raportowania. W efekcie wszystko będzie się odbywać w pośpiechu, ponieważ projekt nie przewiduje okresu przejściowego.
Z perspektywy biegłego rewidenta warto zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię, która również odnosi się do przychodów. Otóż projekt zmian do ustawy o rachunkowości zakłada podniesienie progów do badania sprawozdania finansowego. Tym razem w odniesieniu do przychodów usunięto przychody z operacji finansowych. Bo tych ze sprzedaży materiałów obecnie również się nie uwzględnia.
Konkludując, planowana zmiana ustawy zapowiada ciężki okres przed księgowymi i biegłymi rewidentami. Do przekształcenia będą de facto DWA LATA, gdyż ustawa zmieniająca zapewne wejdzie w życie na przełomie roku a ten okres będzie już praktycznie zaksięgowany w 99%.
