Czy rada nadzorcza będzie zmuszona zaakceptować jedyną możliwą ofertę na atestację sprawozdania zrównoważonego rozwoju?
Autor: Agnieszka Baklarz
Z racji braku wdrożenia dyrektywy CSRD w dalszym ciągu nie wiadomo, kiedy zostanie ona zaimplementowana do naszego porządku prawnego…
W tym samym czasie przedsiębiorstwa, a w zasadzie najwięksi emitenci, banki, ubezpieczyciele itp., są zmuszeni już teraz do przygotowywania się do sprawozdania zrównoważonego rozwoju za 2024 rok oraz przeprowadzenia jego atestacji w 2025 roku…
Spis treści
Z tego wpisu dowiesz się:
- Co zakłada projekt ustawy implementującej dyrektywę CSRD odnośnie do sposobu wybierania firmy audytorskiej do atestacji raportu ESG?
- Dlaczego tak późna implementacja dyrektywy CSRD stwarza ryzyka dla firm i rynku?
- Jakie rozwiązanie proponuje Ministerstwo Finansów w związku z opóźniającą się implementacją dyrektywy?
- Dlaczego propozycje Ministerstwa są potencjalnie szkodliwe i mogą doprowadzić do wzrostu cen usług atestacji raportów ESG?
Co mówi projekt odnośnie do sposobu wyboru firmy audytorskiej do atestacji raportu ESG?
Zgodnie z projektowanym brzmieniem art. 66 ust. 4 zmienianej ustawy o rachunkowości:
„Wyboru firmy audytorskiej do przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego oraz wyboru firmy audytorskiej do atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju dokonuje organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki, chyba że statut, umowa lub inne wiążące jednostkę przepisy prawa stanowią inaczej.”
Powszechnie przyjętą praktyką jest przekazanie uprawnienia do wyboru firmy audytorskiej do badania sprawozdania finansowego Radzie Nadzorczej przez enumeratywne wskazanie w statucie takiego uprawnienia. Jeśli jednak Rada Nadzorcza nie ma uprawnień do wyboru firmy audytorskiej do przeprowadzenia atestacji sprawozdania zrównoważonego rozwoju, takiego wyboru musi dokonać Walne Zgromadzenie.
„Jeśli Rada Nadzorcza nie ma uprawnień do wyboru firmy audytorskiej do przeprowadzenia atestacji sprawozdania zrównoważonego rozwoju, takiego wyboru dokonuje Walne Zgromadzenie.”
Jakie ryzyka dla firm i rynku stwarza zwłoka we wdrożeniu dyrektywy?
To w praktyce może jednak znacznie wydłużyć czas zawarcia umowy na atestację i opóźnić rozpoczęcie prac przez biegłego rewidenta… Zauważyć przy tym należy, że mówimy tutaj o pierwszych raportach ESG na bazie nowych przepisów oraz po raz pierwszy przeprowadzanych ich atestacjach – co dodaje trudności całemu zadaniu.
Dlatego dodanie w drugiej połowie roku (a być może nawet pod jego koniec, kiedy to taki obowiązek pojawi się w ustawie wdrażającej dyrektywę CSRD) obowiązku wyboru przez organ zatwierdzający (czyli w praktyce Walne Zgromadzenie) firmy audytorskiej do wykonania atestacji sprawozdania zrównoważonego rozwoju wskazuje na dość nierealistyczne podejście przez Ministerstwo Finansów do harmonogramu prac związanych z obowiązkową atestacją.
Co proponuje Ministerstwo Finansów?
W odpowiedzi na niezwykle liczne (aż 365) uwagi do projektu ustawy wdrażającej dyrektywę do prawa polskiego Ministerstwo Finansów wprowadziło m.in. kontrowersyjny zapis w art. 13 tej ustawy, który omawiam poniżej.
Art. 13 Ustęp 1 ustawy implementującej dyrektywę CSRD
W ust. 1 Ministerstwo zaproponowało działanie wsteczne, czyli usankcjonowanie wsteczne przeprowadzenia (a wcześniej podpisania umowy) atestacji sprawozdania zrównoważonego rozwoju przeprowadzonego bez obowiązywania ustawy, która takie sprawozdanie wprowadza do porządku prawnego.
Pominąwszy już niewątpliwą sprzeczność wewnętrzną tego przepisu należy zauważyć, że kodeks etyki obowiązujący wszystkich biegłych rewidentów, np.:
- w podrozdziale 13 wymaga, żeby postępowali oni zgodnie z mającymi zastosowanie standardami wykonywania zawodu (które zostaną wprowadzone dopiero na bazie jeszcze nieuchwalonej ustawy CSRD !!!);
- w podrozdziale 15 wymaga dodatkowo profesjonalnego postępowania, czyli przestrzegania istniejących w danym momencie przepisów prawa;
- w części 4B wprowadza obowiązek precyzyjnego poinformowania klienta o podstawie działania (w tym o wymogach prawnych jeszcze nie istniejących) czy też stosowanych standardach (również nie istniejących w tym momencie).
Jak z powyższego wynika, nie dość, że wskazany ust. 1 ma obowiązywać wstecz, to jeszcze:
- wymusza on działanie niezgodne z kodeksem etyki (i zasadami wykonywania zawodu),
- narusza on możliwość postępowania zgodnie z zasadami wykonywania zawodu (co jest nakazane w art. 50 ust. 1 ustawy o biegłych rewidentach) przez zawód zaufania publicznego czyli przez biegłych rewidentów.
Art. 13 ust. 2 ustawy implementującej dyrektywę CSRD
Jeszcze bardziej kontrowersyjne są zapisy ust. 2 art. 13 projektu ustawy implementującej CSRD. W tym ustępie bowiem naruszane jest prawo wyboru firmy audytorskiej.
Ministerstwo proponuje, aby wybór przeprowadzony przez radę nadzorczą w odniesieniu do zupełnie innej usługi (czyli w odniesieniu do badania sprawozdania finansowego) dotyczył również usługi atestacji sprawozdania zrównoważonego rozwoju.
Jak wiadomo, nie wszystkie firmy audytorskie będą wykonywały atestację sprawozdania zrównoważonego rozwoju – mogą ją wykonać tylko te firmy, które stwierdzą, że mają ku temu odpowiednie zasoby i wiedzę. Czyli takie, które spełniają odmienne kryteria niż te, które badają sprawozdanie finansowe.
Tymczasem Ministerstwo de facto (poprzez znaczne opóźnienie w pracach i wprowadzenie omawianych wyżej przepisów) wymusza (stawia przed taką koniecznością) wybór tej samej firmy, która została wybrana wcześniej do innej usługi. Przez analogię do firmy budowlanej można powiedzieć, że jeśli wybraliśmy firmę budowlaną do budynku mieszkalnego to i most też może ona wybudować.
Jakie mogą być skutki zabiegów legislacyjnych Ministerstwa Finansów?
Ministerstwo ograniczając swobodę wyboru firmy audytorskiej przez radę nadzorczą tylko do wcześniej wybranej firmy audytorskiej wskazuje, że taka firma audytorska powinna „na gwałt” zatrudnić… inną firmę audytorską specjalizującą się w tym zagadnieniu, żeby przeprowadziła usługę w ich imieniu.
Skutkować będzie to oczywistym zmniejszeniem konkurencji (bo wybór z 1 firmy możliwej do wybrania wskazuje raczej na monopol…) oraz oczywistym wzrostem cen.
