Quo vadis, Omnibus?
Autor: Marcin Obroniecki
Komisja Europejska ogłosiła plany uproszczenia przepisów dotyczących sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju i transparentności łańcuchów dostaw w ramach pakietu znanego jako „Omnibus„.
Jest to duża zmiana w sytuacji, w której implementacja dyrektywy CSRD pochodzi ze stycznia br… Ale na ile można być pewnym, że te zmiany znajdą odzwiercielenie w prawie i będą nowym, obowiązującym prawem?
Spis treści
Z tego wpisu dowiesz się:
- co to omnibus i czemu nazwa tego pakietu wydaje się w przypadku ESG paradoksalna?
- Dlaczego warto przeprowadzać niektóre działania związane z raportowanie ESG nawet bez obowiązku wynikającego z prawa?
- Kiedy zmiany w regulacjach ESG mogą wejść w życie?
- Jak zabezpieczyć firmę przed niepewnością regulacyjną w zakresie regulacji ESG?
Co to „omnibus”?
Ogłoszone przez Komisję Europejską plany zmian w dyrektywach obejmują między innymi złagodzenie wymogów raportowania dla firm zatrudniających mniej niż 1000 pracowników oraz odwleczenia niektórych obowiązków raportowania do 2028 roku.
Co ciekawe, słowo „omnibus” po łacinie oznacza „dla wszystkich„. Skoro zatem projekt zmian w regulacjach oznacza zmniejszenie populacji firm, których dotyczy raportowanie ESG, to jego zastosowanie w tym przypadku wydaje się co najmniej paradoksalne.
Dlatego może warto tłumaczyć sobie ten wyraz w tym sensie, że nawet jeżeli regulacje ESG mają docelowo dotyczyć niewielu firm, to niektóre czynności wynikające z CSRD warto stosować nawet, kiedy obowiązek naszej firmy nie dotyczy.
Dlaczego ESG, pomimo zmniejszenia wymogów CSRD, pozostaje ważne dla firm, które współpracują z dużymi firmami i instytucjami finansowymi?
Tak, jak pisaliśmy na naszym blogu już wcześniej, niektóre działania związane z raportowanie ESG to szansa na lepsze zrozumienie swojego otoczenia i poprawę sytuacji konkurencyjnej. Standardy raportowania ESRS zobowiązują do przeprowadzenia działań mających na celu wnikliwe zrozumienie prowadzonej działalności.
Przykładem jest analiza podwójnej istotności, która polega – w skrócie – na ocenie zarówno wpływu przedsiębiorstwa na środowisko i społeczeństwo, jak i wpływu czynników zewnętrznych na kondycję finansową firmy. Przeprowadzenie tej analizy może przynieść korzyści nawet tym firmom, które nie będą bezpośrednio objęte regulacjami ESG w przyszłości.
Dlatego też należy pamiętać, że nawet bez obowiązków wynikających z CSRD raportowanie ESG jest często konieczne dla firm, które współpracują z dużymi kontrahentami lub instytucjami finansowymi. Relacje z takimi dużymi partnerami biznesowymi często wiążą się z koniecznością dostarczania szczegółowych informacji na temat zrównoważonego rozwoju, między innymi przy kontraktach handlowych, zaciąganiu dużych kredytów lub ekspansji na nowe, w tym zagraniczne rynki.
Duże przedsiębiorstwa, w tym globalne korporacje, dążąc do spełnienia własnych obowiązków sprawozdawczych, mogą wymagać od swoich partnerów biznesowych udostępnienia odpowiednich danych. Dlatego wcześniejsze wdrożenie praktyk odnoszących się do kwestii środowiskowych i społecznych może ułatwić funkcjonowanie w relacjach z kluczowymi podmiotami na rynku oraz zwiększyć konkurencyjność firmy. Bez wątpienia też takie wdrożenie wpływa również na wizerunek firmy jako solidnego kontrahenta i pracodawcy.
Kiedy zmiany wynikające z pakietu Omnibus mogą wejść w życie?
Pamiętajmy, że zanim projekt zostanie przyjęty w Brukseli to też będzie musiał przejść przez unijny proces legislacyjny. W efekcie ostatecznie może on nieco różnić się od zapowiedzianego. Na przykład zamiast limitu 1000 pracowników może być limit 500 pracowników (tak, jak było w przypadku regulacji wynikających z dyrektywy NFRD – czyli raportowania niefinansowego).
Następnie, zgodnie z zapowiedziami Komisji Europejskiej, terminem na implementację zmian w państwach Unii Europejskiej będzie grudzień 2025 roku. Zakładając, że ostateczna wersja przyjęta dyrektywy może pojawić się nie wcześniej, niż wczesną wiosną, kraje UE będą miały zaledwie kilka miesięcy na wprowadzenie stosownych zmian do prawa krajowego.
Implementacja tych zmian może jednakże zająć trochę czasu – proces legislacyjnych zakłada bowiem normalną ścieżkę legislacyjną i zmianę ustawy o rachunkowości. Konieczne będą więc konsultacje publiczne, przyjęcie projektu ustawy przez radę ministrów, prace parlamentarne oraz podpis Prezydenta RP. Przez kilka miesięcy okres niepewności legislacyjnej będzie wpływał na podejmowanie decyzji– czy lokalny ustawodawca zdąży z implementacją przepisów i czy na pewno firmy, dla których wdrożenie raportowania ma być opóźnione, zostaną zwolnione przed 1 stycznia 2026 r. Czyli na podstawie obecnych (jak na razie tylko) planów i projektów, przedsiębiorstwa te muszą podjąć decyzję o rozpoczęciu procesu zbierania informacji o ESG lub o wstrzymaniu wszystkiego do ostatniej chwili – ale wówczas ryzykując, że nie zdążą z przygotowaniem rzetelnych raportów jeżeli jednak będą opóźnienia we wdrożeniu zmian.
Podsumowanie
W najbliższych miesiącach, zamiast wyczekiwanej stabilizacji po okresie pojawiania się standardów ESRS oraz implementacji dyrektywy CSRD, czeka nas niestety ponownie okres niepewności regulacyjnej.
W wyniki nadchodzących prac legislacyjnych mogą zaistnieć, między innymi, następujące scenariusze:
- Omnibus wejdzie w życie przed 2026 rokiem, ale w wyniku konsultacji (na poziomie UE lub krajowym) będzie on przyjęty w innej niż planowana formie (i na przykład jednak niektóre podmioty BĘDĄ musiały raportować…);
- Omnibus nie zostanie przyjęty na czas, to jest przed końcem pierwszego kwartału 2026 roku (czyli, de facto, w 2026 roku nic się nie zmieni…);
- …inne?
Dlatego na pytanie, kogo ostatecznie będą, a kogo nie będą dotyczyły obowiązki w zakresie raportowania ESG w 2026 roku odpowiedź poznamy najwcześniej w drugiej połowie 2025 roku. Pamiętajmy, że sławny w ostatnich dniach „omnibus” to jak na razie tylko plan polityczny.
Jako firma audytorska wspierająca firmy w raportowaniu ESG zalecamy więc nie zwlekanie i poczynienie przynajmniej wyżej opisanych działań przygotowawczych.