Fundacje rodzinne pojawiły się w polskim systemie prawnym w 2023 roku. Ich celem ma być ochrona i sprawne zarządzanie majątkiem rodzinnym dla dobra beneficjentów. Zgodnie z ustawą o fundacji rodzinnej każda fundacja musi poddawać się regularnemu audytowi – niezależnej ocenie swojej działalności.
Celem tego cyklu jest w przystępny sposób wyjaśnić, czym jest audyt fundacji rodzinnej, jaką pełni funkcję oraz czym różni się od badania sprawozdania finansowego. Omówimy również rolę audytu jako formy nadzoru właścicielskiego (kontroli zarządu przez beneficjentów). Następnie wskażemy ryzyka wyboru związane z brakiem niezależności audytora – podkreślimy, dlaczego warto powierzyć audyt profesjonalnej firmie audytorskiej. Na koniec przedstawimy praktyczne wskazówki dla fundatorów i beneficjentów – co warto zrobić, zanim zlecisz audyt fundacji rodzinnej?
Autor: Agnieszka Baklarz
Audyt fundacji rodzinnej pełni kluczową funkcję kontrolną – jest to narzędzie nadzoru właścicielskiego, które pozwala beneficjentom (analogicznie do właścicieli w spółce) sprawować kontrolę nad działaniami zarządu fundacji. Dzięki regularnemu audytowi fundacja działa bardziej transparentnie, a beneficjenci mogą na bieżąco weryfikować, czy zarząd wywiązuje się ze swoich obowiązków zgodnie z prawem, wolą fundatora i interesem rodziny.
Spis treści
W tym wpisie znajdziesz odpowiedzi na m.in. następujące pytania:
Jaki jest cel audytu fundacji rodzinnej?
Wymóg audytu w fundacji rodzinnej został wprowadzony przez ustawodawcę po to, by zapobiegać nadużyciom i eliminować nieprawidłowości w zarządzaniu majątkiem fundacji. Cykliczny audyt zapewnia przejrzystość działań fundacji, minimalizuje ryzyka finansowe i prawne oraz zwiększa zaufanie do fundacji w oczach beneficjentów i otoczenia. Mówiąc prościej, niezależni audytorzy (w tym biegli rewidenci) patrzą „z lotu ptaka” na fundację i sygnalizują wszelkie nieprawidłowości, zanim przerodzą się one w poważne problemy.
Raport z audytu – co zawiera i jakie są z nim związane obowiązki?
Bardzo ważnym elementem audytu jest raport z audytu fundacji rodzinnej. Jest on sporządzony po zakończeniu audytu fundacji rodzinnej przez zespół audytorski. Prawo nie narzuca sztywnego wzoru raportu, ale zazwyczaj zawiera on opis zakresu badania, okresu objętego audytem oraz ocenę działalności fundacji wraz z zidentyfikowanymi nieprawidłowościami i rekomendacjami poprawy.
Zarząd fundacji ma obowiązek przedstawić ten raport Radzie Nadzorczej, a jeśli rada nie została ustanowiona – przedstawić go zgromadzeniu beneficjentów na najbliższym posiedzeniu. Tym samym wyniki audytu trafiają bezpośrednio do osób sprawujących nadzór właścicielski nad fundacją.
Raport z audytu powiniene pozwalać beneficjentom fundacji dowiedzieć się o ewentualnych uchybieniach zarządu (np. nietrafione inwestycje, naruszenie statutu, niewłaściwe rozliczenia) i podjąć odpowiednie działania nadzorcze.
Podsumowanie – audyt kluczowy dla zabezpieczenia majątku fundacji rodzinnej
Podsumowując można powiedzieć, że rolą audyt fundacji rodzinnej jest być gwarantem bezpieczeństwa majątku rodzinnego – działając jako “strażnik” interesów fundatorów i beneficjentów, podobnie jak niezależny biegły rewident strzeże interesów akcjonariuszy w spółce. Dzięki audytowi beneficjenci mają realne narzędzie kontroli zarządu i mogą egzekwować wprowadzanie rekomendowanych zmian lub korekt w działaniu fundacji. Jest to szczególnie ważne, gdy fundator przekazał zarządzanie fundacją w ręce zewnętrznych menedżerów – audyt pozwala rodzinie upewnić się, że fundacja nadal działa zgodnie z ich wolą i w najlepszym interesie rodziny.