Zachęcamy do przeczytania kolejnego tekstu będącego zapisem wystąpienia naszego eksperta podczas webinaru „O etyce przy kawie„, który odbył się 21 marca 2025 r. W świetle niedawno wprowadzonych przepisów dotyczących sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju tłumaczy on jak podejść do akceptacji zlecenia atestacji ESG okiem praktyka.
Autor: Paulina Markowska
Akceptacja zlecenia to jeden z kluczowych momentów w procesie świadczenia usług atestacyjnych. W przypadku usług związanych ze sprawozdawczością zrównoważonego rozwoju, zgodnych ze standardem KSUA 3002PL, decyzja o przyjęciu klienta wymaga rozszerzonego podejścia – obejmującego nie tylko aspekty standardowe, znane z badania ustawowego, ale także szereg dodatkowych ryzyk, które są specyficzne dla tej nowej kategorii usług.
Spis treści
Z poniższego wpisu dowiesz się między innymi:
- czy standard atestacji ESG wskazuje na konkretne kryteria akceptacji zlecenia?
- Jakie przyjąć kluczowe kryteria do akceptacji zlecenia?
- Jak firma audytorska powinna dostosować formularze akceptacji zlecenia w przypadku usług atestacyjnych związanych z ESG?
- Na co szczególnie zwracać uwagę przy akceptacji zlecenia? Jakie czynniki mogą świadczyć o niskiej jakości raportowania ESG?
- O jakie elementy uzupełnić proces akceptacji klienta w przypadku atestacji ESG?
Brak konkretnych kryteriów akceptacji zlecenia w KSUA 3002PL – jak do tego podejść?
Choć KSUA 3002PL odnosi się do standardu KSUA 3000 w wersji zaktualizowanej, nie wskazuje on konkretnych przykładów kryteriów akceptacji zlecenia, które byłyby charakterystyczne wyłącznie dla atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju.
W praktyce oznacza to konieczność wyjścia poza sztywne ramy standardu i uwzględnienia szerszego kontekstu, w tym obowiązków wynikających z Kodeksu Etyki, ustawy o biegłych rewidentach oraz krajowych standardów kontroli jakości.
Kluczowe elementy przy akceptacji zlecenia
Mając na uwadze, że standard nie udziela nam wskazówek, jakie przyjąć kryteria? Już na etapie akceptacji zlecenia powinniśmy ocenić:
- niezależność firmy audytorskiej i zespołu atestacyjnego,
- istnienie i adekwatność procesów należytej staranności w jednostce,
- wiarygodność i kompetencje kadry zarządzającej ESG,
- potencjalny wpływ struktury grupy kapitałowej (np. wspólny łańcuch wartości),
- czy i jak klient korzystał z pomocy ekspertów przy wdrażaniu raportowania ESG.
Ocena niezależności audytora w kontekście ESG
Standardy etyczne i ustawa o biegłych rewidentach jednoznacznie wskazują na konieczność zachowania niezależności przy podejmowaniu zlecenia. Formularze akceptacji klienta powinny więc zostać zaktualizowane tak, aby uwzględniały również niezależność w kontekście ESG – np. potencjalne wcześniejsze zaangażowanie firmy audytorskiej w pomoc przy tworzeniu raportowania.
Złożone przypadki i potencjalnie szczególne przypadki ryzyka
1. Proces należytej staranności jako warunek dobrej jakości raportowania
Jednym z praktycznych wyzwań na etapie akceptacji zlecenia jest ocena, czy jednostka wdrożyła proces należytej staranności. W kontekście ESG oznacza to zidentyfikowanie, czy jednostka posiada struktury, które pozwalają jej skutecznie oceniać istotność zagadnień środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego. Brak takiego procesu – lub jego pozorność – może sygnalizować ryzyko niskiej jakości sprawozdania ESG, a co za tym idzie – utrudnionej atestacji.
2. Gotowość klienta do rzetelnego raportowania
W praktyce, szczególnie w pierwszych latach obowiązywania nowych regulacji, ocena tego elementu na etapie akceptacji zlecenia jest wyjątkowo trudna. Dlatego tak istotne jest, aby biegły rewident miał świadomość, że decyzja o przyjęciu zlecenia nie powinna opierać się wyłącznie na spełnieniu formalnych przesłanek, ale także na profesjonalnej ocenie gotowości klienta do rzetelnego raportowania.
3. Struktura grupy kapitałowej i rozproszenie danych
W przypadku grup kapitałowych warto również wziąć pod uwagę powiązania w ramach łańcucha wartości. Zidentyfikowane na etapie planowania ryzyka mogą mieć wpływ nie tylko na zakres pracy, ale wręcz na decyzję o możliwości przyjęcia zlecenia. Jeżeli grupa nie ma spójnej struktury raportowania lub korzysta z rozproszonych źródeł danych, ryzyko błędów i niespójności rośnie, a atestacja staje się znacznie trudniejsza do przeprowadzenia.
4. Rola doradców zewnętrznych
Innym istotnym aspektem, który należy przeanalizować przed akceptacją zlecenia, jest stopień zaangażowania doradców zewnętrznych. Jeśli raport powstał przy znaczącym wsparciu podmiotów trzecich, może to wpływać na jego jakość – zarówno pozytywnie, jak i negatywnie. Dla biegłego rewidenta istotne jest rozpoznanie, czy zastosowane podejście było ustandaryzowane, przejrzyste i zgodne ze standardami ESRS.
Podsumowanie i rekomendacje dla firm audytorskich
Konieczne poszerzenie formularzy i kryteriów akceptacyjnych
Proces akceptacji zlecenia atestacyjnego w obszarze ESG powinien zostać uzupełniony o analizę m.in. wyżej przedstawionych czynników ryzyka:
-
ocenę wdrożenia procesu należytej staranności,
-
analizę struktury grupy i łańcucha wartości,
-
sprawdzenie wcześniejszego zaangażowania doradców,
-
oraz dokładną weryfikację niezależności firmy i zespołu atestacyjnego.
Znaczenie doświadczenia i profesjonalnego osądu
Choć standard nie daje gotowych odpowiedzi, doświadczenie i wiedza branżowa rewidenta pozwalają zbudować właściwe podejście. W tym obszarze praktyka musi wyprzedzać teorię, a formularz akceptacji zlecenia – zostać rozszerzony tak, by objąć wszystkie te aspekty. To właśnie na tym etapie zapada decyzja, czy podjęcie się zlecenia jest realistyczne, etyczne i zgodne z obowiązującymi przepisami.