Poniżej przedstawiamy kolejny zapis wypowiedzi naszych biegłych rewidentów które miały miejsce podczas webinaru z serii „O etyce przy kawie” 21 marca 2025 r.
Autorzy: Agnieszka Baklarz, Paulina Markowska
Wraz z pojawieniem się obowiązków związanych z atestacją sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju zgodnie ze standardem KSUA 3002PL, kwestia niezależności biegłego rewidenta i całego zespołu wykonującego atestację zyskała nowe znaczenie. Chociaż formalnie nie jest to badanie ustawowe, obowiązujące przepisy ustawy o biegłych rewidentach, Kodeksu Etyki oraz krajowych standardów kontroli jakości mają zastosowanie w pełnym zakresie.
Spis treści
W tym wpisie znajdziesz odpowiedzi na poniższe pytania:
Kto tworzy zespół wykonujący atestację raportu ESG?
Na pierwszy plan wysuwa się problem różnorodnych definicji „zespołu wykonującego” w różnych przepisach. Mamy definicję zawartą w ustawie o biegłych rewidentach, odnoszącą się do badania ustawowego (audytu finansowego), która obejmuje nie tylko biegłych rewidentów, ale również kontrolerów jakości, ekspertów czy asystentów. Równocześnie brakuje jeszcze spójnej definicji zespołu w kontekście atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju w przepisach kodeksu etyki czy też KSKJ1, które nadal oczekują aktualizacji.
Zespół wykonujący atestację, zgodnie z art. 2 pkt 16a ustawy o biegłych rewidentach, to wszystkie osoby zaangażowane w wykonanie usługi – biegli rewidenci, eksperci, kontrolerzy jakości, asystenci – wykonujący czynności pod nadzorem biegłego rewidenta. Każda z tych osób zobowiązana jest do złożenia oświadczenia o niezależności oraz postępowania zgodnego z przepisami dotyczącymi bezstronności i unikania konfliktu interesów.
Jakie mogą być konsekwencje naruszenia zasad niezależności w przypadku usług atestacyjnych?
Co istotne, brak jednoznacznie wskazanych w przepisach konsekwencji naruszenia zasad niezależności w przypadku usług atestacyjnych nie oznacza, że są one mniej poważne.
Zgodnie z art. 69 ustawy, choć nieważność z mocy prawa nie dotyczy atestacji, jak ma to miejsce w przypadku badania sprawozdania finansowego, to konsekwencje naruszenia niezależności są nadal istotne – mogą obejmować postępowania dyscyplinarne wobec biegłych rewidentów, sankcje wobec firm audytorskich oraz podważenie wiarygodności całej atestacji. W efekcie mogą pojawić się też skutki w postaci utraty reputacji firmy audytorskiej czy zakwestionowanie wyników przez organ nadzoru.
Jak zadbać o niezależność zespołu wykonującego atestację raportu ESG?
Kodeks etyki, choć nie jest jeszcze dostosowany do nowych usług, nadal nakłada ogólny obowiązek zachowania niezależności. Dlatego firmy audytorskie muszą już dziś wdrażać praktyczne rozwiązania:
- właściwie definiować skład zespołu wykonującego atestację,
- uzyskiwać oświadczenia o niezależności od wszystkich członków zespołu,
- monitorować powiązania osobiste i zawodowe,
- stosować odpowiednie zabezpieczenia w razie wystąpienia zagrożeń dla niezależności.
W szczególności należy unikać doradztwa lub jakiejkolwiek formy podpowiedzi klientowi w procesie analizy istotności czy oceny wpływu środowiskowego, co mogłoby zostać uznane za zaangażowanie w podejmowanie decyzji. Biegły rewident i jego zespół mają być obserwatorami i oceniającymi, nie zaś współautorami danych zawartych w sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju.
Dlatego kluczowe jest nie tylko zrozumienie i stosowanie obowiązujących regulacji, ale również tworzenie praktyki – dokumentów, formularzy, procedur – które będą realnym wsparciem dla zespołów wykonujących atestacje. Przykładem są wzory oświadczeń o niezależności przygotowywane z myślą o zespole atestacyjnym czy rozszerzone procedury akceptacji i kontynuacji zlecenia.
Podsumowanie
Podsumowując, niezależność zespołu wykonującego atestację to nie tylko formalność, ale warunek konieczny do zachowania zaufania do usługi i spełnienia wymogów KSUA 3002PL. Każdy członek zespołu musi być świadomy swojej roli i odpowiedzialności, a firmy audytorskie – przygotowane na wdrożenie skutecznych zabezpieczeń proceduralnych.