Jak, przy braku ustawy implementującej CSRD, wybrać audytora do atestacji raportu ESG?
Autor: Agnieszka Baklarz
10 października 2024 r. rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw został w końcu przekazany do rozpatrzenia przez Sejm.
Część jednostek jest obecnie w trakcie intensywnego poszukiwania firmy audytorskiej do atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju. I bardzo dobrze, tylko… jak zawrzeć umowę, w sytuacji braku obowiązywania ustawy definiującej pojęcia atestację i sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju? Dlatego warto jest dogłębnie rozważyć zapisy art. 13 ust. 1 wzmiankowanego projektu ustawy, co czynię poniżej.
Spis treści
Z tego wpisu dowiesz się:
- Co mówi przepis projektu ustawy w zakresie atestacji raportu ESG?
- Czy są ustawowe definicje atestacji i sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju?
- Jakie usługi można uznać za atestację sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju?
- Jak powinien brzmieć zapis w podejmowanej przez podmiot uchwale?
- Kto może podjąć uchwałę dotyczącą wyboru firmy audytorskiej do atestacji raportu ESG?
Co mówi przepis dotyczący atestacji raportu ESG w projekcie ustawy?
„Atestacja sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju za rok obrotowy, który rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, może zostać przeprowadzona na podstawie umowy zawartej przez kierownika jednostki przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, pod warunkiem że wybór firmy audytorskiej do przeprowadzenia tej atestacji nie był dokonany przez kierownika tej jednostki.”
Co mówi powyższy przepis? Spróbujmy podejść do konstrukcji tego zdania w sposób logiczny.
Przepis wskazuje, że jeśli w roku 2024, przed wejściem w życie zmian w ustawie, organ inny niż kierownik jednostki (czyli np. rada nadzorcza czy też walne zgromadzenie) wybierze firmę audytorską, to zostanie to przez ustawę zmieniającą „pobłogosławione” i uznane za prawidłowe.
Problem jest tylko w sformułowaniu, do jakiej to usługi ma być wybrana firma audytorska. Przepis wyraźnie wskazuje bowiem, że ma być to wybór do atestacji. W obecnie obowiązującej ustawie o biegłych rewidentach nie ma jednak definicji atestacji…
Braki definicji ustawowych pojęć atestacji i sprawozdawczości ESG
Definicja atestacji DOPIERO POJAWI SIĘ w art. 2 pkt 4c ustawy o biegłych rewidentach po zmianie.
Czym jednak zgodnie z nową definicją będzie ta „atestacja”? Będzie to usługa atestacyjna w zakresie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju oraz sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju grupy kapitałowej.
No dobrze. Ale może chociaż w obecnie obowiązującej ustawie o rachunkowości istnieje definicja „sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju”? Niestety również nie…
Znowu definicja ta POJAWI SIĘ DOPIERO wraz z wejściem w życie zmienianej ustawy o rachunkowości (art. 63r. ust. 1 artykułu wskazuje, że sprawozdawczością zrównoważonego rozwoju będzie nazywana wyodrębniona część sprawozdania z działalności informacji niezbędna do zrozumienia wpływu jednostki na kwestie zrównoważonego rozwoju oraz do zrozumienia, w jaki sposób kwestie zrównoważonego rozwoju wpływają na rozwój, wyniki i sytuację jednostki).
Co może być uznane za „atestację sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju”?
Ironizując można oczywiście wskazać, że obecny projekt art. 13 ust 1 ustawy zmieniającej mówi, że organ inny niż kierownik jednostki ma wybrać do niezdefiniowanej usługi atestacyjnej niezdefiniowanego sprawozdania firmę audytorską i wówczas zostanie to uznane za atestację sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju.
Oczywiście usługi atestacyjne dotyczące wyodrębnionej informacji niezbędnej do zrozumienia wpływu jednostki na kwestie zrównoważonego rozwoju oraz do zrozumienia, w jaki sposób kwestie zrównoważonego rozwoju wpływają na rozwój, wyniki i sytuację jednostki były wykonywane przez firmy audytorskie już nawet w TYM ROKU za rok 2023.
Nie jestem pewna, czy ustawodawca pragnie wskazać, że również te usługi – dotyczące wszak nieobligatoryjnych sprawozdań – mogą być uznane za „atestację sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju”. Ustawodawca nie raczył bowiem wskazać, jak daleko wstecz sięga ten zapis – wiadomo tylko, że dotyczy on sprawozdań i usług za rok rozpoczęty przed wejściem w życie ustawy.
Jak powinien brzmieć zapis w podejmowanej uchwale?
Skupmy się na tym jednak, jak powinien brzmieć projekt zapisu, bądź też raczej jak powinna brzmieć uchwała dotycząca wyboru firmy audytorskiej.
Wydaje się, że jedynym miejscem, gdzie obecnie zdefiniowana jest i atestacja i sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju, jest dyrektywa CSRD (tekst dyrektywy można znaleźć na przykład na stronie Ministerstwa Finansów). W art. 2 pkt 18 dodanym do dyrektywy 2013/34/UE znajdziemy definicję „sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju” a w art 34 ust. 1 akapit drugi lit. aa) znajdziemy odwołanie do atestacja sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Wydaje się więc, że użycie w uchwale o wyborze firmy audytorskiej odwołania do definicji wskazanych w dyrektywie może pomóc ominąć problem wynikający z opóźnień legislacyjnych i braków stosownych zapisów dotyczących wykonania nienazwanej usługi atestacyjnej w odniesieniu do nienazwanego obecnie sprawozdania.
Jaki organ spółki powinien dokonać wyboru firmy audytorskiej do atestacji raportu ESG?
Takie podejście wydaje się być zgodne z prawdopodobnym zamysłem piszących ustawę, choć tak, jak już zaznaczyłam, zabrakło dyscypliny w formułowaniu tego przepisu (a z pewnością zabrakło w nim logiki). Oprócz dodania powyższych odwołań definicyjnych w uchwale o wyborze firmy audytorskiej (jak również w efekcie w umowie zawieranej w firmą audytorską), ważne jest, żeby wyboru dokonał organ inny niż kierownik jednostki.
Należy pamiętać, że sprawozdanie z działalności jest sporządzone przez kierownika jednostki, więc nielogicznym i z pewnością naruszającym zasady ładu korporacyjnego byłby wybór przez niego samego firmy audytorskiej. Ze względu na to jednak, że w prawie polskim nie jest zastrzeżona kompetencja do wyboru do usługi atestacyjnej, to uchwały takiej może dokonać dowolny, ale inny organ sprawujący nadzór nad działaniem zarządu. Czyli na przykład rada nadzorcza.
